Carmina Burana - 24 mei 2008









































H E T    W E R K    E N    D E    C O M P O N I S T

Carl Orff (°München 10-07-1895 +München 29-03-1982) was een Duits componist, pedagoog en theaterman.

Vanaf zijn vijfde jaar studeerde hij piano, cello en orgel. Op deze jonge leeftijd schreef hij ook zijn eerste compositie. Hij studeerde aan de Staatliche Akademie der Tonkunst in München om daarna als componist vooral te werken aan muziek voor piano en zang. Hiernaast was hij werkzaam als muziekpedagoog; in 1924 stichtte hij met Dorothee Günther, de Güntherschule. Hiervoor schiep hij het naar hem genoemde Orff-Schulwerk.
Voor de Olympische spelen van Berlijn schreef hij Kinderreigen, voor de Olympische spelen van München schreef hij Gruß der Jugend. Met Gunild Keetman publiceerde hij vijf bundels muziek uit Musik für Kinder.
Kinderen moesten zichzelf door muziek leren kennen. Zijn werk werd later ook in de Heilpedagogiek gebruikt.
Orff is vooral bekend door zijn compositie Carmina Burana uit 1937 die het eerste deel van een trilogie is. De twee andere delen zijn Catulli Carmina en Trionfo di Afrodite, samen heet de trilogie Trionfi ofwel triomf.

Carmina Burana is een niet-middeleeuwse compositie in geheel eigen stijl. 
Orff selecteerde in 1935 een aantal liederen uit de middeleeuwse Carmina Burana en schreef er zijn eigen muziek bij. Naast de muziek schreef hij ook een lichtprogramma. De ondertitel was dan ook: Profane liederen gezongen door solisten en koor, begeleid door instrumenten en magische beelden. Orff schreef het stuk origineel voor solisten, koor, twee vleugels en slagwerk. Later herschreef hij de instrumentatie van Carmina Burana naar één voor een geheel symfonieorkest. Op 8 juni 1937 was de wereldpremière in de opera van Frankfurt.
Het eerste deel van de compositie genaamd “In de Lente” bestaat uit liefdesliederen, het tweede deel “In de Taveerne” uit drank- en gokliederen en het derde deel “In de hof der liefde” uit liederen over de zinnelijke liefde. Het geheel wordt voorafgegaan en besloten door een hymne aan Fortuna, de godin van het lot. Orff beeldt het leven uit als een soort rad van fortuin. Soms heb je geluk, maar de dag erna kan je alweer helemaal in de put zitten. Het is daarom belangrijk volop te genieten van de momenten van intens geluk, want het duurt vaak maar even.

Carl Orff liet zich bij het componeren niet alleen inspireren door de middeleeuwse teksten, maar vooral ook door de afbeelding op de eerste bladzijde van het middeleeuwse handschrift in de Bayerische Staatsbibliothek. Op deze miniatuur zien we een wiel, het is het rad van fortuin. Onderaan het wiel ligt een koning in de modder, erbij staat: regnum non habeo, oftewel: ik heb geen koninkrijk. Links stijgt hij op met het wiel, erbij staat: Regnabo, oftewel, ik zal regeren. Bovenaan het wiel zit hij op de troon: regno, oftewel: ik regeer. Rechts daalt hij met het wiel af, erbij staat regnavi: ik heb geregeerd. De koning eindigt weer waar hij begon: onderaan.
De compositie vertelt hetzelfde verhaal. We beginnen onderaan het wiel: het noodlot wordt beklaagd. Dan komt de lente, de natuur komt tot bloei en de liefde bloeit ook op.
Dit mondt uit in de lyrische uitroep: ik zou alles geven om bij de koningin van Engeland in de armen te liggen. Hiermee zijn we bovenaan het wiel aangeland; in zekere zin is het koningschap bereikt. Vervolgens dalen we langzaam weer af, de afdaling is een overgave aan de liefde, die uitmondt in de totale overgave: Dulcissime, totam tibi subdo me, oftewel: allerzoetste, ik onderwerp me geheel en al aan jou. Daarmee is de cirkel rond.
De Carmina Burana van Orff heeft zeer veel mensen tot de verbeelding gesproken. Met name het koorstuk "O Fortuna" is in vele films en reclames te horen geweest en wordt nogal eens gebruikt in films over duivelse krachten e.d., hoewel het daar niets mee te maken heeft. De muziek maakt echter veel indruk.
Meer informatie met onder meer de tekst en de vertaling van het werk én een integrale beeld- en geluidsopname, vindt u op deze website >




K O R E N

Een uitvoering van Carmina Burana vergt een grote koorbezetting. Speciaal voor de uitvoering van Carmina Burana hebben zich een 45-tal gastleden bij het Sint-Ceciliakoor aangesloten. Zij dragen de liefde voor muziek in hun hart en hebben zich geëngageerd om het werk samen met de vaste koorleden in te studeren. Daarnaast doen we een beroep op een aantal bevriende koren uit Essen, Nispen en Wuustwezel.
Ook een kinderkoor, drie solisten, twee pianisten en een slagwerkorkest zijn onontbeerlijk om Carmina Burana uit te voeren. Het werk wordt gebracht met in totaal een 180-tal uitvoerders onder leiding van Bart Van Casteren.


ACCENT Essen

Het Jongerenkoor Accent is een hedendaags koor waarin jongeren vanaf 14 jaar hun muzikaletalenten kunnen ontplooien. De persoonlijke creativiteit van alle leden staat voorop.
Regelmatig probeert Jongerenkoor Accent op een originele manier muziek bij de mensen te brengen. De laatste tijd zijn hun optredens niet langer een reeks van liedjes na elkaar, maar veeleer een kruisbestuiving van muziek, tekst en beeld. Die combinatie zorgt ervoor dat hun uitvoeringen geen passieve luisterconcerten zijn, maar een "beleving" voor alle zintuigen. Jongerenkoor Accent vergeet zijn roots niet en is daarom nog steeds actief binnen de parochie Essen Onze Lieve Vrouw.
Sinds september 2007 is Marijke Van Schil dirigente van het koor en Cecile Veraert zorgt voor de pianobegeleiding.

ZING MET ONS Essen-Wildert

Het gemengd koor Zing Met Ons werd in februari 1968 opgericht door enkele jonge dertigers uit Wildert. 
Zoals in de statuten vermeld, behoort het koor noch tot een politieke, noch tot een ideologische strekking. Het koor beoogt het beoefenen, bevorderen en verspreiden van koormuziek, zowel profane als religieuze.
Sinds enkele jaren staat het koor onder leiding van Renaat Deckers. Hij heeft het gevarieerde repertoire van Zing Met Ons, dat gaat van traditionals van over de hele wereld tot de klassieke koorwerken, verder uitgebreid. Voor ieder stuk, ongeacht de aard of moeilijkheidsgraad, wordt er door de dirigent en het koor getracht steeds een gepaste klank en een sprekende muzikaliteit te brengen.

SINT-CECILIA Wuustwezel

Het Sint-Ceciliakoor uit Wuustwezel is reeds 42 jaar actief. In 1965 kwam er een samenvoeging tot stand tussen het mannenkerkkoor en het meisjes- en dameskoor. Sindsdien spreekt men dan ook van een volwaardig vierstemmig, gemengd koor.
De grootste doelstelling van het koor bestond er voornamelijk in om de liturgie te verzorgen.
De laatste jaren is er echter verandering opgetreden en groeide er, naast kerkelijke liederen, een uitgebreid repertorium van profane liederen.
Momenteel is het koor uitgegroeid tot 48 enthousiaste zangers, geleid door Peter Calic, een professionele dirigent, en begeleid door organist Luc Weyts.

SINT-CAECILIA Nispen

Zangkoor Sint-Caecilia uit Nispen (NL) is een in 1942 opgericht Rooms Katholiek kerkkoor. Hoewel het oorspronkelijk een mannenkoor was, is het koor mede naar aanleiding van het Vaticaans concilie vanaf 1965 voortgezet als gemengd koor.
Het zangkoor staat voornamelijk ten dienste van de Nispense parochiekerk en verzorgt gemiddeld 4 keer per maand de muzikale omlijsting van de vieringen aldaar.
Het repertoire bestaat uit een breed scale van hedendaagse kerkelijke gezangen, welke zoveel mogelijk vierstemmig worden uitgevoerd door het 32 personen tellende gezelschap.
Het koor staat onder leiding van dirigent Marcel Van Doren uit Essen en organistDirk Wauters uit Kapellen, die door hun jarenlange ervaring en deskundigheid voor velen geen onbekenden zijn in de grensstreek.

KINDERKOOR

De delen in Carmina Burana voor 'ragazzi' worden gezongen door leerlingen van Muzarto, de academie voor woord en muziek, ingericht en bestuurd door het Gemeentebestuur van Essen en Kalmthout, én leerlingen van de Gemeentelijke Academie voor Muziek, Woord en Dans van Wuustwezel. Deze leerlingen worden begeleid en voorbereid door Dominique Maes en
Renaat Deckers.




S O L I S T E N ,   O R K E S T    E N    D I R I G E N T


AN DE RIDDER sopraan

An De Ridder studeerde aan het conservatorium van Maastricht waar ze zowel de opleiding solozang als de operaklas "cum laude" afsloot. Later volgde zij vele masterclasses. An nam deel aan verscheidene concoursen en trad op in diverse operaproducties. An heeft een veelzijdig en uitgebreid repertoire. Zij trad vele malen op met binnenlandse en buitenlandse orkesten en bouwt 
haar carrière in de toekomst verder uit met tal van optredens.







RENAAT DECKERS tenor

Renaat Deckers studeerde aan de conservatoria te Brussel en te Antwerpen. Hij behaalde er de diploma's van dwarsfluit, kamermuziek en pedagogie. Renaat zong bij verschillende ensembles zoals het VRT-koor en "Il Fondamento" en verleende zijn medewerking aan diverse radio-, TV- en CD-opnamen. Hij wordt veel gevraagd als solist voor uitvoeringen van cantates en oratoria en is tevens koorleider.


ANTOON HAECK bariton

Antoon Haeck studeerde aan het Koninklijk Muziekconservatorium te Gent en behaalde er de eerste prijzen voor Zang en voor Lyrische Kunst. Hij behaalde verder nog verschillende prijzen en getuigschriften. In het buitenland volgde hij diverse masterclasses. Antoon was als solist bariton enkele jaren vast verbonden aan de Opera van Gent en werd meermaals als gastsolist gevraagd aan de 
Opera voor Vlaanderen. Hij verleende zijn medewerking aan tal van programma's bij de VRT Radio en Televisie. Tot op heden is hij nog steeds een gevraagd solist voor oratorium, opera, operette en concert in binnen- en buitenland.



SLAGWERKENSEMBLE

Geen Carmina Burana zonder slagwerk. Het slagwerkensemble bestaat uit leden van de Koninklijke Harmonie Concordia te Gooreind (Wuustwezel). Deze harmonie werd in 1906 opgericht en staat sinds kort o.l.v. Wouter Aerts. De vereniging telt momenteel 130 leden.







ALEX ROOSEMEYERS, pianist

Alex studeerde aan het Koninklijk Muziekconservatorium te Gent waar hij het Hoger Diploma Piano en Kamermuziek behaalde met grote onderscheiding. Om zijn inzicht in de muziek te verruimen, legde hij zich toe op het bespelen van orgel, klavecimbel en pianoforte. Later volgde hij diverse masterclasses aan het Mozarteum te Salzburg. Alex geeft les aan het Gentse Conservatorium en is lid van diverse kamermuziekensembles. Hij reisde mee naar verschillende Europese steden als operarepetitor en stagemanager. Hij verleende zijn medewerking aan het Internationaal Filmfestival van Vlaanderen en verscheidene theaterproducties, en speelde mee in enkele succesvolle musicals.


ELS SCHOOF, pianiste 

Els studeerde piano aan het Antwerpse muziekconservatorium. Zij begeleidt de musicalafdeling van de muziekhumaniora te Antwerpen en geeft er tevens pianoles. Ook in de muziekschool te Roosendaal brengt Els haar leerlingen de vaardigheden van het pianospel bij. Zij speelt geregeld mee in grote musicalproducties van Studio 100 en Music Hall.



BART VAN CASTEREN, dirigent 

Bart studeerde piano aan het muziekconservatorium te Antwerpen. Tevens volgde hij enkele jaren koor- en orkestdirectie. Hij werkte als assistent-dirigent bij de Opera van Maastricht en de Vlaamse Opera, en vervolmaakte zich door het volgen van een masterclass in Wenen. Bart is pianoleraar in de muziekacademies te Berchem en te Turnhout. Hij is tevens de artistieke leider van twee orkesten. Samen met zijn echtgenote geeft hij geregeld pianoconcerten.




P R O G R A M M A B O E K
























D E   V O O R B E R E I D I N G

Repetitie 13 mei 2007 in het college van het Eucharistisch Hart te Essen

Op zondag 13 mei verzamelden om 10 uur de leden en gastleden van ons koor, tesamen met verschillende leden van de andere deelnemende koren, in het college van het Eucharistisch Hart in Rouwmoer te Essen. De paters Redemptoristen stelden de schoolgebouwen ter beschikking voor een eerste gezamenlijke repetitie o.l.v. van Bart en ondersteund met pianobegeleiding van Bob. 
Het werd een welgevulde dag en er werd intensief gerepeteerd. 's Middags werd in de grote eetzaal een broodje genuttigd en een kopje koffie of thee gedronken. Eens de inwendige mens versterkt was, kon met nieuwe energie het tweede deel van de repetitie aangevat worden. Om 15 uur kon iedereen met een goed gevoel huiswaarts keren.

Repetitie 25 juni 2007 in de cafetaria van het rust- en verzorgingstehuis De Bijster te Essen

Twee gezamenlijke repetities, net voor de zomervakantie, sluiten het koorjaar 2006-2007 af. Zo'n 110 koorzangers vullen op maandag 18 juni en maandag 25 juni de cafetaria van RVT De Bijster te Essen. Alle tafels worden in de inkomhal gezet en elke stoel die waar dan ook te vinden is wordt aangedragen. Vele handen maken dat werk licht. En als iedereen een plaatsje heeft gevonden geeft Bart het startsein voor de repetitie. Tijdens de twee repetitieavonden worden de inleiding en het eerste deel van Carmina Burana volledig doorgenomen. Meer dan twee uren, zonder pauze, zingen sopranen, alten, tenoren en bassen de pannen van het dak, met pianobegeleiding van Petra en Els. Na deze inspanning wacht een welverdiende en hopelijk zonnige zomervakantie...

Repetitie 28 januari 2008 in het GC Kadans te Wuustwezel

Einde januari 2008... De opvoering van Carmina Burana nadert met rasse schreden. Op maandag 21 en 28 januari repeteren het koor, een gedeelte van het kinderkoor en de twee pianisten in het 
gemeentelijk cultureel centrum Kadans te Wuustwezel. Hier vindt op zondag 25 mei de tweede uitvoering van Carmina Burana plaats.
Alle koorleden vinden wel een plaatsje op het grote podium. De dirigent spaart hen niet. Hij begeeft zich geregeld tussen de rijen om één en ander recht te zetten. Herhalen, herhalen en nog eens herhalen. Elke noot en elke letter op de juiste plaats en tijd. Intonatie, tempo en uitspraak, het vraagt heel wat 
oefening, concentratie en inspanning. De meeste koorleden zijn dan ook blij als de dirigent na twee uur intensieve zang zijn stokje neerlegt. Maar de inzet van eenieder zal niet vergeefs zijn en resulteren in een grandioos concert op 24 en 25 mei. Week na week krijgt dit grote werk van Carl Orff de vorm en de klank die het mooi en beroemd hebben gemaakt.

Repetitie 17 februari 2008 in de sporthal van het college van het Eucharistisch Hart te Essen

Op zondagnamiddag 17 februari vindt een algemene koorrepetitie plaats in de sporthal van het collega van het Eucharistisch Hart in Rouwmoer te Essen. Maar liefst 4 uren geven sopranen, alten, tenoren en bassen het beste van zichzelf in deze niet al te warme grote ruimte. De mensen van de catering zorgen voor een drankje en een hapje tijdens de pauze, zo kan iedereen het volhouden tot het einde.



A A N K O N D I G I N G

GAZET VAN ANTWERPEN - 22 mei 2008 (klik om te vergroten)
















R E C E N S I E S


Maandag 26 mei 2008






Dirigent Bart van Casteren perfect 
in Orffs spektakel Carmina Burana

ROOSENDAAL - De Vlaamse tongval overheerste zaterdagavond in de foyer van schouwburg De Kring in Roosendaal. Voor het spektakelstuk Carmina Burana was de achterban van diverse koren uit het grensgebied nabij Essen massaal naar de schouwburg gekomen.
Onder aanvoering van het Koninklijk Koor Sint Cecilia Essen stonden maar liefst 180 vocalisten, aangevuld met tien instrumentalisten op het podium. Om de bekroning van 180 jaar koorzang tot een goed einde te brengen, had het dertig man sterke koor achtereenvolgens 45 gastzangers weten te strikken, alsmede collega-koren uit de streek en jongeren en jeugd uit regionale muziekinstituten.
En omdat het slagwerk in Orffs meesterwerk uit 1935 zo'n nadrukkelijke rol speelt, werden ook nog leden van de plaatselijke harmonie uit de buurt opgetrommeld. Samen met de pianisten Els Schoof en Alex Roosemeyers bleek vanaf de eerste maten van het krachtige 'O Fortuna' dat met deze bezetting van formaat ook een optreden van grote klasse kon worden gerealiseerd.
Teksten werden helder en strak in het snelle ritme gezongen, muzikale contrasten werden tot op de millimeter uitgebuit en de drie vocale solo's kwamen bijna allemaal glansrijk uit de verf.
Behalve als een schitterend klankspel vol herhalende motieven, ritmische pulsen, vreemde melodiesprongen en stiltematen bleek deze Vlaamse editie ook als kijkspel ruim zeventig minuten lang te kunnen boeien.
Dat kon ook niet anders, want in de donkere zaal viel verder moeilijk te lezen.
De inhoud van het programmaboek bleef dan ook verborgen, net als de lijst met honderd namen van het ganse bedrijfsleven rondom Essen.
Hopelijk kan dit vocaal-instrumentale kunstwerk met een grote K nog eens worden overgedaan, dan zouden we weer kunnen genieten van Bart van Casteren, wiens robotachtige, maar bepaald niet zielloze directie tot boeiende perfectie leidt.




Woensdag 28 mei 2008






Carmina Burana in De Kring
Propaganda voor koormuziek


“Geniet van plots intens geluk. Het is zo weer voorbij.” Een typische Orff-suggestie, die na afloop van de opvoering van de Carmina Burana in De Kring in Roosendaal gretig door muzikanten en zangers overgenomen werd. Ze hadden het geklaard!
Het Sint-Ceciliakoor wilde op haar 180ste verjaardag met iets straf uitpakken. De getallen logen er niet om: 180 zangers en muzikanten brachten na goed honderd uur repetitie de Carl Orff-klassieker voor een 800-koppig publiek in een topschouwburg. Vorig jaar, 25 jaar na Orffs dood, was het koor samen met bevriende koren en muzikanten aan het megaproject begonnen.
De keuze voor de uitvoering van de Carmina Burana was wel overwogen. Niet enkel omdat het om een klassieker ging. Sint-Cecilia had bij het 175-jarig bestaan in 2002 voor bekende operastukken gekozen, waarbij vooral het orkest - en niet het koor - op de voorgrond stond. Dat was nu wel even anders(om). Ook het aspect dat de Carmina Burana sinds lang niet meer in de regio opgevoerd was, speelde volgens de koorleiding een rol.
De keuze voor De Kring was geen verrassing. Essen heeft dergelijke stek niet. Roosendaal wel en De Kring staat dan nog eens in de Nederlandse schouwburglijst in de top tien. Dat betekende zaterdagavond: geen gedoe met licht, geen geluidsproblemen, geen plaatsgebrek. Kortom: een ideale, professionele uitgangspositie voor de Orff-compositie. Want ook al was het behoorlijk druk op het podium, als toeschouwer behield je altijd het overzicht. De koorzangers bevonden zich als in een theater rondom het slagwerkensemble, de pianisten en de solisten. Dit met een prominente rol voor de mannen, nochtans minder in aantal dan de dames links en rechts. Het koor hield alles en iedereen in z’n greep.
De uitvoering zaterdag duurde een uur. In die zestig minuten zag je een muziekmarathon aan een verschroeiend tempo. De hoogtepunten volgden mekaar snel op. ‘O Fortuna’ zette onmiddellijk de toon. ‘Estuans interius’ had iets van een middeleeuwse rap. ‘Tempus est iocundum’, de oproep tot een groot danslied, klonk indrukwekkend. Ook de solisten, An De Ridder, Renaat Deckers en Antoon Haeck, de pianisten Els Schoof en Alex Roosemeyers en het slagwerkensemble van Concordia (Gooreind) piekten regelmatig. Na afloop ging de applausmeter in het rood, zeker bij de bloemen voor het brein achter dit Carmina Burana-project en dirigent Bart Van Casteren.
Het Sint-Ceciliakoor ‘and friends’ – laten we het zo even noemen - is er in haar 181ste jaar in geslaagd een groots aangekondigd project tot een goed einde te brengen. Dit was propaganda voor de koormuziek. “Ze zullen daar thuis blij zijn, dat hij weer wat meer thuis is”, aldus de vader van een koorlid na afloop. Nou ja, 190 is niet meer zo veraf.

Jan Suykerbuyk





F O T O ' S